Sử dụng liệu pháp tiêm: liệu có đau và đáng sợ như bạn tưởng? Một số liệu pháp tiêm cơ bản cho người đái tháo đường típ 2

Một số bệnh nhân ĐTĐ típ 2 khi đến giai đoạn bác sỹ phải chỉ định dùng thêm thuốc tiêm thì thường rất lo ngại vì cho rằng bệnh đang tiến triển lên rất nặng. Một nguyên nhân nữa là bệnh nhân sợ đau, sợ rằng dùng thuốc tiêm rồi thì bệnh sẽ nặng thêm, ngại trong việc bảo quản và việc dùng thuốc tiêm tại nơi làm việc. Thay vì chấp nhận dùng thêm thuốc tiêm, nhiều người thường cố ăn kiêng và dùng thuốc uống hạ đường huyết với liều cao.

Vậy chúng ta cùng tìm hiểu liệu pháp tiêm là gì, và liệu có đau và đáng sợ như bạn tưởng ?

Liệu pháp tiêm, cũng như các liệu pháp đường uống, là liệu pháp tăng cường trong trường hợp bệnh nhân chưa kiểm soát được đường huyết. Tùy từng trường hợp bệnh nhân và các bệnh lý mắc kèm mà bác sĩ sẽ có lựa chọn thuốc phù hợp.

Hiện nay trong điều trị đái tháo đường có 2 liệu pháp tiêm cơ bản: liệu pháp tiêm insulin và liệu pháp tiêm đồng vận thụ thể GLP-1 như là liraglutide. Cơ chế tác động và cách sử dụng hai loại thuốc này có phần khác nhau. Trong đó, liệu pháp tiêm đồng vận thụ thể GLP-1 đã được bộ y tế Việt nam khuyến cáo sử dụng trước insulin vì một số lợi ích như:

• Kiểm soát đường huyết tốt
• Cải thiện chức năng tế bào beta
• Hiệu quả giảm cân tốt
• Bảo vệ tim mạch
• Tỉ lệ bị hạ đường huyết thấp

Liệu pháp tiêm không gây đau và đáng sợ như bạn tưởng nếu như bạn thực hiện đúng theo các chỉ dẫn của nhân viên y tế. Vậy thì tiêm đúng là như thế nào?

Một số thao tác tiêm insulin cơ bản cho bệnh nhân đái tháo đường típ 2

Để đảm bảo cho việc tiêm insulin được đúng thì chúng ta cần thực hiện tốt một số bước sau:

– Bảo quản insulin đúng cách: insulin chưa mở được bảo quản trong tủ lạnh ổn định (2-8 độ). Với insulin đã sử dụng, có thể bảo quản trong tủ lạnh hoặc nhiệt độ phòng có kiểm soát, thời gian không quá 28 ngày.

– Nắm được các vị trí,cách tiêm bút/lọ insulin, cách luân chuyển vị trí tiêm, cách véo da khi tiêm (như hình vẽ ).

– Kiểm tra lượng insulin trong bút/lọ trước khi tiêm.

– Trước khi tiêm cần thử đường huyết, đối chiếu liều tiêm, giờ tiêm theo chỉ dẫn của bác sỹ trong sổ y bạ. Biết cách xử trí hạ đường huyết tại nhà. Nếu chỉ số cao bất thường phải gọi điện ngay cho bác sỹ.

– Với người gầy, lớp mỡ dưới da bụng mỏng thì sau khi véo da nên tiêm vát 45 độ.

– Kim tiêm phải được luôn thay để tránh đau vị trí tiêm.

– Kim/bơm tiêm sau khi tiêm xong thì cần để vào hộp riêng, phân loại rác đúng.

– Không dùng chung bút/bơm/kim tiêm insulin với người khác.

– Không dùng bút/lọ insulin khi nghi ngờ bị hỏng: quá số ngày, quá hạn sử dụng, thay đổi màu sắc hay có mùi lạ.

Một số thao tác tiêm liraglutide cơ bản cho bệnh nhân đái tháo đường típ 2

• Bảo quản liraglutide trong trong tủ lạnh (2ºC – 8ºC), không để đông lạnh. Sau khi sử dụng lần đầu: bảo quản dưới 30°C hoặc trong tủ lạnh (2ºC – 8ºC). Đậy nắp bút tiêm để tránh ánh sáng.

• Bút tiêm được thiết kế để sử dụng với kim tiêm dùng một lần có độ dài 8 mm và kim rất mảnh cỡ 32G (0.25/0.23 mm), giúp việc tiêm nhanh chóng, dễ dàng và ít gây đau
• Liraglutide được dùng 1 lần/ngày vào bất kỳ lúc nào, không phụ thuộc vào bữa ăn, và có thể tiêm dưới da vào bụng, đùi hoặc phần trên cánh tay. Có thể thay đổi vị trí tiêm và thời gian tiêm. Tuy nhiên, tốt nhất là tiêm liraglutide vào cùng một thời điểm trong ngày.
• Đâm kim vào da, ấn nút bấm để tiêm cho đến khi 0 mg nằm ngang với vạch chỉ liều. Giữ nút bấm tiêm thuốc được ấn xuống và để kim dưới da ít nhất 6 giây, để bảo đảm thuốc được tiêm đầy đủ.

Khi bệnh nhân hiểu rõ về cách sử dụng thuốc tiêm insulin và liraglutide, và tuân thủ tốt, bệnh nhân sẽ có được kết quả điều trị tốt và không còn những mối lo không đáng có khi bắt đầu sử dụng thuốc tiêm.

TÀI LIỆU THAM KHẢO:

1. Results and analysis of the 2008-2009 Insulin Injection Technique Questionnaire survey. De Coninck, C, Frid, A, Gaspar, R. J Diabetes. 2010;2(3):168-179.
2. Injection technique practices in a population of Canadians with diabetes: results from a recent patient/diabetes educator survey. Berard, L, Cameron, B. Can J Diabetes. 2018;39(2):146-151.
3. Worldwide injection technique questionnaire study: injecting complications and role of the professional Frid AH, Hirsch LJ, Menchior AR, Morel DR, Strauss KW.Mayo Clin Proc. 2019 Sep;91(9):1224-30. doi: 10.1016/j.mayocp.2016.06.012.PMID: 27594186 Review.
4. Injection Technique: Development of a Novel Questionnaire and User Guide. Barnard-Kelly KD, Mahoney E, Baccari L, Oliveria T, Glezer S, Berard L, Morel D.Diabetes Spectr. 2021 May;34(2):156-165. doi: 10.2337/ds20-0054. Epub 2021 Dec 2
5. Improved insulin injection technique, treatment satisfaction and glycemic control: Results from a large cohort education study. Gorska-Ciebiada M, Masierek M, Ciebiada M.J Clin Transl Endocrinol. 2020 Feb 4;19:100217. doi: 10.1016/j.jcte.2020.100217. eCollection 2020 Mar.
6. Thông tin kê toa Victoza

Bs. Hoàng Tiến Hưng

Khoa Nội tiết – Đái tháo đường, Bệnh viện Bạch Mai